Άρθρα

Ξηροί καρποί-πηγή ζωής

Καρύδια, φουντούκια, αμύγδαλα, φιστίκια, κάσιους, αλλά και πολλοί άλλοι, ξηροί καρποί έχουν την τιμητική τους τις γιορτινές ημέρες. Τις περισσότερες φορές τους καταναλώνουμε συνοδεύοντας το κρασί ή το ποτό μας και συχνά τους χρησιμοποιούμε ως συστατικό για αλμυρά ή γλυκά πιάτα.
Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να απουσιάζουν από το διαιτολόγιό μας. Οι ξηροί καρποί αποτελούν μια νόστιμη, θρεπτική και υγιεινή, και διατροφική επιλογή όχι αποκλειστικά σε γιορτές και ειδικές περιστάσεις. Πριν τους απολαύσετε στο πρωινό, το σνακ ή το γεύμα σας, γνωρίστε όλα τα μυστικά της επιλογής και της φρεσκάδας τους, αλλά και την ιδιαίτερη διατροφική τους αξία. Γιατί να τους καταναλώνουμε;
Oι ξηροί καρποί λανθασμένα θεωρούνται από ορισμένους ως μία κατηγορία τροφίμων με επιβαρυντικές επιπτώσεις από πλευράς θερμιδικής αξίας.
Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιούνται αρκετές έρευνες για την αξία και τη σύστασή τους. Εχει αποδειχθεί ότι εμπεριέχουν σε μεγάλες ποσότητες πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (υγιεινά λίπη δηλαδή), πρωτεΐνες, ιχνοστοιχεία (π.χ. μαγνήσιο), φυτικές ίνες, αλλά και σε πολλές βιταμίνες, όπως η Ε. Γι᾽ αυτούς του λόγους οι ειδικοί μας προτρέπουν να τους καταναλώνουμε ακόμα και σε καθημερινή βάση αρκεί να μην ξεπερνούμε το μέτρο και να τους προτιμούμε νωπούς και ανάλατους.
Όταν αγοράζουμε και συντηρούμε ξηρούς καρπούς. Oι ξηροί καρποί πρέπει να φυλάσονται σε μέρος δροσερό και ξηρό, διότι η υγρασία τους μουχλιάζει και η ζέστη τους αλλοιώνει τη γεύση. Κρίνεται σκόπιμο να διατηρούνται σε κλειστά σκεύη στο ψυγείο.

Προσοχή στις αλλεργίες
Oι ξηροί καρποί συγκαταλέγονται στα τρόφιμα που προκαλούν συχνά σοβαρές αλλεργίες οι οποίες δεν ξεπερνιούνται εύκολα. Όπως όλες οι αλλεργίες, μπορεί να προκύψουν ξαφνικά ακόμα και σε άτομα τα οποία έτρωγαν σε όλη τους τη ζωή το συγκεκριμένο ξηρό καρπό.
Έτσι, αν εμφανιστεί έστω και μια ελαφριά αντίδραση σε κάποιον ξηρό καρπό, το θέμα θα πρέπει διερευνηθεί με τη βοήθεια ενός αλλεργιολόγου, διότι την επόμενη φορά μπορεί να δημιουργηθεί σοβαρό πρόβλημα.Βέβαια επειδή η αλλεργία μπορεί να προκύψει ακόμα και από λίγη σκόνη (π.χ. επειδή στο ζαχαροπλαστείο έγινε λάθος και ανακατεύτηκαν οι σκόνες του αμύγδαλου με το καρύδι ή επειδή χρησιμοποιήθηκε το ίδιο κουτάλι ή επειδή ο αέρας μετέφερε λίγη ποσότητα από το ένα πιάτο στο άλλο), θα πρέπει οι αλλεργικοί να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με όλους τους ξηρούς καρπούς, καθώς και με τα έτοιμα τρόφιμα που μπορεί να περιέχουν υπολείμματα ξηρών καρπών.
Πιθανόν μέσα στα επόμενα χρόνια οι ειδικοί πιστεύουν ότι θα έχουν στη διάθεσή τους φάρμακα με τα οποία θα μπορούν να κάνουν απευαισθητοποίηση από αυτές τις αλλεργίες.
Ξηροί καρποί κατά του διαβήτη Μεγάλη έρευνα που διενήργησε το Πανεπιστήμιο του Harvard επί 16 χρόνια (1981 με 1997) σε δείγμα περίπου 84.000 γυναίκες ηλικίας 34 έως 59 ετών έδειξε ότι τα άτομα που καταναλώνουν πέντε ή περισσότερες φορές την εβδομάδα ξηρούς καρπούς (φιστίκια, καρύδια και αμύγδαλα) έχουν κατά 27% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν διαβήτη τύπου 2.

Αμύγδαλα
Κατά πάσα πιθανότητα κατάγονται από την Εγγύς Ανατολή, αλλά υπήρχαν από αρχαιοτάτων χρόνων και στη Μεσόγειο και στα υπόλοιπα ζεστά αλλά όχι τροπικά κλίματα. Είναι πλούσια σε πολυακόρεστα λιπαρά, βιταμίνη Ε, φυτικές ίνες και φυτοστερόλες. Είναι πολύ καλή πηγή ασβεστίου εφόσον ένα φλιτζάνι αμύγδαλα μας δίνει τόσο ασβέστιο όσο και ένα μικρό κομμάτι φέτα!

Καρύδια
Ήταν γνωστά και στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη και ήταν ένας καρπός αφιερωμένος στο Δία. Είναι πλούσια σε φυτικές στερόλες, έχουν μεγάλη ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιών (όπως σελήνιο και ψευδάργυρο), δίνουν πολύ μαγνήσιο, κάλιο, φώσφορο, λίγο σίδηρο, καθώς και βιταμίνη Ε. Μία χούφτα καρύδια περιέχει τόση βιταμίνη Ε όση και μισό φλιτζάνι ελαιόλαδο. Το σπουδαιότερο ίσως είναι η περιεκτικότητά τους σε βιταμίνη Κ που τα καρύδια την προσφέρουν σε μεγάλη ποσότητα, μια βιταμίνη που συντίθεται κυρίως στο έντερο και βπηθά στην καλή λειτουργία του.

Στραγάλια
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ψημένα ρεβίθια. Είναι καλή πηγή πρωτεΐνης, αλλά και υδατανθράκων και δεν έχουν πολλά λιπαρά. Δύο χούφτες στραγάλια αντιστοιχούν σε 1 μερίδα άπαχο κρέας και 1 μερίδα μακαρόνια! Είναι επίσης πολύ πλούσια σε βιταμίνες Κ και C. Περιέχουν επίσης πολλές φυτικές ίνες και πλεονεκτούν σε σχέση με τους υπόλοιπους ξηρούς καρπούς σε βιταμίνη Α και σε β-καροτίνη, βιταμίνες απαραίτητες για την αναγέννηση των κυττάρων.

Κάσιους
Τα κάσιους ανακαλύφτηκαν το 16ο αιώνα από τους Πορτογάλους στη Βραζιλία και από εκεί διαδόθηκαν στον υπόλοιπο κόσμο. Είναι πλούσια σε πρωτεΐνες, περιέχουν κορεσμένα λιπαρά (που αυξάνουν τη χοληστερίνη όταν τα τρώμε σε μεγάλες ποσότητες). Κουκουναρόσπορος Γνωστός από την αρχαιότητα ανάμεσα στους Έλληνες και τους Ρωμαίους, θεωρείτο ότι είχε αφροδισιακές ιδιότητες. Είναι ιδιαίτερα πλούσιος σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία, όπως ο σίδηρος, το μαγγάνιο και ο ψευδάργυρος.

Σπόρια
Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν οι ηλιόσποροι και ο πασατέμπος (κολοκυθόσπορος). Oι πρώτοι, όπως φαίνεται και από το όνομά τους, είναι οι σπόροι του ηλίανθου και ο δεύτερος τα σπόρια του κολοκυθιού. O πασατέμπος περιέχει τα πολύτιμα λιπαρά οξέα ω-6 και κυρίως λινολεϊκό οξύ. Στην Κίνα, μάλιστα, θεωρείται ότι μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης. O ηλιόσπορος είναι μια τροφή πλούσια σε φυτοστερόλες και επομένως ευεργετική για την καρδιά. Είναι πολύ πλούσιος σε φυλλικό οξύ. Χαρακτηριστικό είναι ότι 100 γρ. ηλιόσποροι μάς δίνουν περισσότερη ποσότητα φυλλικού οξέος από τη συνιστώμενη ημερησίως. Τα σπόρια είναι επίσης πλούσια σε φυτικές ίνες, σίδηρο και μαγγάνιο.

Φιστίκια Αιγίνης
Τα φιστίκια Αιγίνης έφτασαν στην Αίγινα στις αρχές του 20ού αιώνα και κατάγονται από την κεντρική Ασία. Δύο χούφτες φιστίκια αντιστοιχούν σε 1 μερίδα κρέας, καθώς παρέχουν πλουσιοπάροχα στον οργανισμό μας πρωτεΐνη. Αν και οι περισσότεροι ξηροί καρποί έχουν πολυακόρεστα λιπαρά, τα φιστίκια, όπως και τα φουντούκια, είναι πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, που είναι επίσης ευεργετικά για την καρδιά.

Αράπικο φιστίκι
Η αραχίδα, το φυτό από το οποίο παίρνουμε το αράπικο φιστίκι, κατάγεται από τη Νότια Αμερική και οι Πορτογάλοι ήταν αυτοί που το έκαναν γνωστό στον υπόλοιπο κόσμο. Τα φιστίκια, πάντως, καθιερώθηκαν μετά τον Α` και το Β` Παγκόσμιο Πόλεμο επειδή ήταν πολύ δημοφιλή ανάμεσα στις συμμαχικές δυνάμεις. Έχουν μεγάλη ποσότητα φυτικών στερολών (διπλάσια από τους άλλους ξηρούς καρπούς και τα υπόλοιπα τρόφιμα που θεωρούνται καλές πηγές) και είναι έτσι πολύ αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της χοληστερίνης.

Φουντούκια
Φουντούκια υπάρχουν σε όλη την Ευρώπη, τη δυτική Ασία και τη βόρεια Αφρική. Παρ’ όλα αυτά, το 75% της παγκόσμιας παραγωγής φουντουκιών προέρχεται από την Τουρκία. Είναι πολύ πλούσια σε λιπαρά και κυρίως σε «καλά» μονοακόρεστα (από τα συνολικά λιπαρά τους, το 76% είναι μονοακόρεστα). Μας δίνουν πρωτεΐνες και υδατάνθρακες, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, καθώς και ιχνοστοιχεία, όπως κάλιο, μαγνήσιο και φώσφορο.

Σταφίδα
Αν και δεν πρόκειται για ξηρό καρπό, αλλά για αποξηραμένα φρούτα, συμπεριλαμβάνονται εδώ επειδή τις καταναλώνουμε μαζί με ξηρούς καρπούς (στραγάλια) και βέβαια τις χρησιμοποιούμε σε πολλά γλυκά και φαγητά. Υπάρχουν δύο είδη σταφίδας, η ξανθιά (σουλτανίνα) και η μαύρη (κορινθιακή). Είναι πλούσιες σε βιταμίνη C, φυλλικό οξύ, σίδηρο και φυτικές ίνες.

Πηγή: http://www.vita.gr/html/ent/583/ent.4583.asp Β.Γ. Εκπαιδευτικός